De leegte van het expatbestaan

Waarom houden jonge stedelingen van houten krukjes?

Goedemorgen havermelkelite,

Op een Grieks rotsstrandje las ik afgelopen maand De perfecties, het nieuwe boek van de Italiaanse schrijver Vincenzo Latronico. Het is een genadeloos, satirisch portret van een millennialkoppel in de meest trendy buurt van Berlijn, dat ik absoluut aanraad om deze zomer te lezen. Nieuwsgierig naar zijn denkbeelden besloot ik Latronico te bellen - het interview lees je hieronder.

Een mooie week!

Jonas

---

De leegte van het expatbestaan

De wereld ligt aan de voeten van expatkoppel Tom en Anna. Als twintigers verruilen deze millennials Zuid-Europa voor Berlijn, waar ze een prachtig appartement betrekken in een ‘opkomende’ buurt, met hoge plafonds, veel planten en vintage designmeubels.

In hun nieuwe woonplaats belandt het stel in de lokale expatscene. Iedereen is jong, spreekt Engels, heeft een creatief, digitaal beroep en verdient nét genoeg om de opwindende Berlijnse levensstijl te financieren, die draait om nachtclubs, horeca en kunst. Het is begin jaren tien, en Berlijn is op het toppunt van haar coolheid. Wonen is nog enigszins betaalbaar; de extreme stijging van de huurprijzen – mede als gevolg van een nieuwe lichting expats, werkzaam in de tech of finance – moet nog komen.

Het droomleven van Tom en Anna “is het droomleven van een hele generatie: wonen in een kosmopolitische stad, werken vanuit een mooi appartement (..), een passie voor eten en een relatie die openstaat voor seksuele experimenten”, beschrijft de achterflap van De perfecties (vertaald door Pieter van der Drift en Manon Smits, uitgegeven door De Bezige Bij) - het boek waarin het koppel de hoofdrol speelt. “Dit is het leven van veel van de expats in Berlijn, maar ook in Londen, Rome, Stockholm en Amsterdam.”

Langzaam ontstaan er scheurtjes in het ogenschijnlijk perfecte leven van Tom en Anna. Genadeloos fileert Latronico de leegte van het expatbestaan – en dat van door social media geobsedeerde twintigers en dertigers in het algemeen. Ook beschrijft het boek prachtig, hoe westerse steden sinds begin jaren tien van broedplaatsen voor arme(re) creatievelingen steeds meer veranderden in speeltuinen voor de superrijken.

Nieuwsgierig naar deze schrijver, en zijn kijk op de wereld van expats, besloot ik Latronico te bellen, die zich op dat moment op een vakantieadres bevond in de omgeving van het Italiaanse Napels.

Wat fascineert je aan expats?

“Ik weet niet of ‘fascinatie’ het juiste woord is. ‘Verontrust’ is beter. Ik ben zelf ook een expat, maar het is iets waar ik een hekel aan heb. Het is een groep mensen die in een stad leeft, zonder enige verbinding met de lokale cultuur of politiek in het algemeen. Expats begeven zich in een bubbel, die bestaat uit restaurants, cafés en feesten.

Expats waren in zekere zin voorlopers. Want wat je in nu in grote steden ziet, is dat ook mensen uit de middenklasse als expats zijn gaan leven; er is bijna geen verschil meer in levensstijl. Hoogopgeleide, goed verdienende stedelingen die zich in een bubbel bevinden. In Milaan, Berlijn, Amsterdam, Stockholm, Oslo, Madrid en Parijs, noem maar op.”

Kortom: een oppervlakkig bestaan?

“Ik zou het niet perse oppervlakkig noemen – het is een heel aangenaam, plezierig leven voor hen die het zich kunnen veroorloven. Maar uiteindelijk is het onbevredigend; deze levensstijl is een val, ook al is het heel moeilijk om de juiste woorden te vinden om precies uit te leggen waarom. Het heeft te maken met een gebrek aan authenticiteit, al dekt dat niet de hele lading. Paradoxaal genoeg wordt de lifestyle van digital nomads en expats in marketing juist aangeprezen met woorden als ‘authentiek’. Ik probeerde dit gevoel naar voren te brengen in de binnenwereld van mijn personages. Ik wilde met mijn boek een vage, ondefinieerbare ontevredenheid portretteren.”

Schrijver Vincenzo Latronico werd genomineerd voor de Premio Strega 2023, de belangrijkste Italiaanse literatuurprijs. Foto: Gallimard

In een ver verleden, vertelt Latronico, verkeerde hij in Milanese krakerskringen. Hij woonde in een kraakpand en streed met zijn groep tegen een projectontwikkelaar, die op hun woonlocatie ‘Bosco Verticale’ wilde doen verrrijzen, de bekende twee wolkenkrabbers met aan de gevel een verticaal ‘bos’. Zijn groep verloor de strijd, het kraakpand ging tegen de vlakte.

“Daarna viel onze groep uit elkaar en wilde ik niet meer politiek actief zijn. Ik was teleurgesteld, het verlies deed pijn. Ik besloot naar Berlijn te verhuizen, dat was veertien jaar geleden. Ik wilde een expat worden omdat ik mezelf wilde afzonderen in een bubbel waarin je geen politieke relatie tot je stad hebt.”

In zijn beginjaren in Berlijn werkte Latronico parttime als onder meer bartender, kunstcriticus en vertaler. “Ik kon leven van 700 euro per maand en woonde in een gigantisch appartement. Van dat bedrag kun je nu niet eens een kamer huren. Ik spreek expats uit de nieuwe lichting, die drie banen combineren om rond te komen.”

Veel expats kiezen een stad uit op basis van levensstijl. Berlijn voor het nachtleven, Lissabon wegens het mooie weer. Wat vind je daarvan?