Beste havermelkelite,
Twee keer kwam ik er binnen, twee keer werd ik er geweigerd: de legendarische Berlijnse nachtclub Berghain, waar het deurbeleid berucht is en de feesten soms wel 72 uur lang doorgaan. Onder Randstedelijke nachtvlinders is het ultieme statussymbool om een selfie te posten als je maandagochtend deze ‘technotempel’ verlaat.
Wat ik zelf zo mooi vind aan het nachtleven is dat de dansvloer verandert in een soort micro-samenleving, waar andere regels gelden dan overdag. Er is vooral meer vrijheid: op een goede rave is iedereen is gelijk; ongeacht huidskleur, geloof, seksuele geaardheid, genderidentiteit of klasse. In een nieuw tijdperk dat aanbreekt, met een gure wind uit rechtse hoek, zie ik het nachtleven daarom als een belangrijke, veilige vrijhaven.
En laat juist net in dé feesthoofdstad van de wereld het nachtleven onder druk staan. In een erg boeiend verhaal beschrijft Nynke van Verschuer - Duitsland-correspondent voor NRC en gastredacteur van deze editie - hoe het wilde Berlijnse clubleven zo succesvol kon worden én waarom dit mogelijk ten einde komt. Haar artikel lees je hieronder.
Verder in deze nieuwsbrief: stedelingen roken er weer op los en dineren het liefste met smashburgers. Het tijdperk van wellness is voorbij en lijkt plaats te maken voor een nieuw soort losbandigheid.
Een mooie zondag,
Jonas
p.s. Wist je dat je deze nieuwsbrief kado kunt geven? Via deze link schenk je de meest havermelkelite persoon die je kent een abonnement op de premium, XL-editie van deze nieuwsbrief.
Een nieuwsbrief in een nieuw jasje, want zoals je kunt zien is het Havermelkelite-logo, na drie jaar, vernieuwd. Ik ben heel blij met het ontwerp door Kees de Klein.
Win: een boek over burn-out
Wat gebeurt er eigenlijk in je hoofd en lichaam bij een burn-out? En hoe kom je er weer vanaf? Daarover schreef Brankele Frank (1987) - die zelf een burn-out kreeg - het boek Over de kop, dat zojuist is verschenen bij Das Mag. Ik mag twee exemplaren weggeven. Winnen? Stuur dan een mailtje naar fe@dasmag.nl met ‘over de kop’ als onderwerp. De winnaars worden willekeurig uitgekozen.
HME in de Volkskrant 🗞️
In april van dit jaar stopte ik bij NRC om mij voltijd te richten op mijn mini-media imperium, dat bestaat uit deze nieuwsbrief, TikTok en Instagram. Ik ben niet de enige: de laatste tijd beginnen steeds meer bekende(re) Nederlandse journalisten een Substack-nieuwsbrief. In de Volkskrant vertel ik hoe ik van deze ‘side hustle’ mijn beroep heb gemaakt.
Hoe het Berlijnse nachtleven dreigt te verdwijnen
door Nynke van Verschuer
Een argeloze clubtoerist die vier uur in de regen staat om vervolgens te worden afgewezen bij de deur van Berghain zal het amper geloven, maar volgens een reeks rapporten bevindt de Berlijnse clubscene zich in een crisis.
In een recent verslag van de Berlijnse “Clubcommissie”, een belangenvereniging, wordt de clubcultuur in de stad zelfs “existentieel bedreigd”. Net als veel andere culturele instellingen komen ook de clubs niet meer op de bezoekersaantallen van vóór corona, en zijn bovendien stijgende prijzen een probleem. Sinds de pandemie klagen bovendien steeds meer buren over te luide muziek. Grootste bedreiging voor veel clubs is het plan van de gemeenteraad van Berlijn om groen licht te geven voor een snelweg dwars door Friedrichshain, waardoor een heel aantal clubs rond de Spree en Ostkreuz zou verdwijnen, waaronder de Renate en Else.
Volgens de uitbaters hebben bezoekers door de gestegen prijzen van drank, huur en personeel, en dus hogere entreekosten, ook geen zin meer om in een nacht van club naar club te gaan, maar kiezen ze er één, en daarvan profiteren vooral de grote en bekende clubs.
Darkrooms
Natuurlijk zijn er nog genoeg plekken in Berlijn waar je het hele weekend kunt dansen hoe je wil, kunt dragen wat je wil, ook als dat helemaal niets is, kunt verdwijnen in darkrooms, gedesoriënteerd kunt raken van de beukende techno en de donkerte, en vooral mensen kunt ontmoeten die met evenveel overgave uitgaan. Maar behalve een plek van saamhorigheid en voor een groot gevoel van vrijheid, is de clubscene in Berlijn ook van substantieel economisch belang.
In 2017 maakte deze scene ongeveer 168 miljoen euro omzet. En als het slecht gaat met de clubs dan is dat dus Chefsache. Politici van oppositiepartijen Die Grünen en Die Linke eisen nu meer subsidie voor kwakkelende locaties – maar voor de centrumrechtse christen-democraten, die begin dit jaar na 21 jaar weer het stokje van de sociaal-democraten overnamen, heeft het uitgaansleven geen prioriteit.
Dat de Berlijnse clubs ‘existentieel bedreigd’ worden, kun je misschien wel iedere paar jaar stellen. De clubs uit de jaren negentig die Berlijn tot technocapital maakten, zoals Tresor, werden bedreigd toen het club- en krakersmilieu van indertijd langzaam door investeerders uit hun gebouwen werd gedreven.
Nazi-warenhuis
Kort na de val van de muur, zei een clubmanager van het toenmalige Tresor onlangs tegen de ARD, heette alles in Berlijn een “galerie met bar”. Het was moeilijk om voor een club een vergunning te krijgen, dus deed iedereen alsof er heel spontaan raves ontstonden in ruimtes waar je zogenaamd kunst kon kopen. Tresor was een “galerie met bar” in de kelder van het voormalige warenhuis Wertheim, dat eind van de jaren dertig door de nazi’s was onteigend.
De geldkluisjes in de kelder van het warenhuis vormden het decor – en die werden later meeverhuisd toen de club in 2005 moest verkassen naar de Köpenicker Strasse.
De rauwe clubcultuur van de jaren negentig wordt sowieso continu bedreigd en is grotendeels verdwenen; en natuurlijk worden clubs vercommercialiseerd. Ook Berghain, dat opende in 2003, komt volgens de architecten van de club voort uit de wens naar een betere akoestiek en een betere hygiëne dan die van de clubs in de kraakpanden van de jaren negentig.
Het bijzondere aan Berlijn is dat de clubscene de hele tijd verandert, maar dat de stad in de afgelopen honderd jaar steeds opnieuw de meest avantgardistische uitgaanshoofdstad van de wereld werd. In de jaren twintig was Berlijn al de stad met het meest extravagante uitgaansleven. Maar ook in de jaren zeventig en tachtig was West-Berlijn een soort anarchistisch eiland midden in de DDR. Voor inwoners van West-Berlijn gold de dienstplicht niet, en bovendien kregen mensen in West-Berlijn forse huurtoeslag om het wonen in de gedeelde stad aantrekkelijker te maken. Het gevolg was dat West-Berlijn een verzamelplek werd voor pacifisten, kunstenaars, en anderen die geen zin hadden in een 9 tot 5 leven. Het nachtleven moet er waanzinnig zijn geweest.
Keep reading with a 7-day free trial
Subscribe to Havermelkelite to keep reading this post and get 7 days of free access to the full post archives.