Hoi, ik ben Jonas Kooyman, oprichter van Havermelkelite. In deze nieuwsbrief schrijf ik over trends en statussymbolen in de wereld van jonge stedelingen, iets dat ik voorheen jarenlang deed als journalist bij NRC Handelsblad. Voor vijf euro ontvang je twee keer per maand de uitgebreide editie, aanmelden kan hier. Ook is er een boek in de maak, dat deze zomer verschijnt bij uitgeverij Das Mag.
Goedemiddag havermelkelite!
In deze nieuwsbrief bespreek ik:
• Hoe het is om een finance bro te daten
• Het sprinkhaan-effect in de Randstedelijke horeca
• Een nieuwe trend, namelijk: je gordijnen expres openlaten om te flexen met je interieur
En nog veel meer.
Veel leesplezier,
Jonas
p.s. Ik organiseer morgen, vrijdag, een HME-avond in het Scheepvaartmuseum, die draait om de relatie tussen eten en identiteit. Het evenement is uitverkocht, dus hou TicketSwap in de gaten.
Het sprinkhaan-effect in de Randstedelijke horeca
Twee jaar lang was dit restaurant de darling van de Amsterdamse incrowd. Het voldeed aan het eisenlijstje van de modebewuste, culinaire voorhoede – harde muziek, natuurwijn, gerechten om te delen – en werd gretig bezocht door creatieve yuppen, influencers, mensen uit de modewereld en het nachtleven. Zonder reservering kwam je hier niet binnen. Ik herinner me een vrijdagavond waarop drommen mensen de ingang versperden, wachtend op het verlossende woord van de gastheer: jullie tafel is klaar; (gevolgd door jullie hebben 'm voor twee uur).
Nu was ik er weer eens, na lange tijd, op een vrijdagavond. Mijn negroni was goed gemixt, het eten was lekker, de service – ook bijzonder voor Amsterdam – alleraardigst. Maar, wat was er anders: het publiek. Specifieker: het ontbreken daarvan. Ruim een kwart van de tafels was leeg.
Bovendien, de mensen die er wél waren, behoorden niet bepaald tot de incrowd. Een keurig corporate stel op date. Een groep van acht Britse mannelijke toeristen. Een jong gezin, de kinderen achter een iPad. Een burgerlijke vriendinnengroep aan de thee. Twee jaar geleden keek je nog je ogen uit, in de zaak werd geflaneerd door Gen Z-twintigers in de meest extravagante vintage outfits. Nu was er nog maar een heel verwaterde versie over van de sfeer die de zaak nog maar kort geleden bezat.
Het sprinkhaan-effect is een berucht fenomeen in de Randstedelijke horeca. Zolang het the new kid in town is, zit de zaak vol en geldt het als een statussymbool om een reservering te scoren. Maar is de nieuwigheid er vanaf, dan trekt de meute verder en blijft het restaurant kaalgevroten achter. Wat is de oorzaak van dit effect?
Goedgevulde bankrekening
Een restaurant dat hiermee te maken kreeg is het Amsterdamse Bambino, dat na opening, eind 2019, dé place to be was. “Het was toen een bruisende plek, mensen vonden het eten lekker en we hadden veel plezier,” blikte de eigenaar terug in stadskrant Het Parool. Maar corona gooide roet in het eten, de zaak moest tijdelijk dicht. Na heropening, schreef de krant, waren ze niet meer die nieuwe hippe plek in het centrum. “Het feestelijke was eraf, we waren niet meer bijzonder”, aldus de eigenaar.
Amsterdammers maken er een sport van om als eerste bij de nieuwste restaurants te eten, schrijft de krant. Daardoor zitten ze het eerste jaar vaak vol, zegt culinair recensent Mara Grimm in het artikel. “Volgens haar begint het echte werk daarna pas. “Lastig om je dan staande te houden.”
Dát jonge stedelingen zo graag als eerste een nieuwe tent uit willen proberen, komt omdat uit eten gaan voor steeds meer mensen aanvoelt als een mogelijkheid om hun persoonlijkheid tot uitdrukking te brengen. Wáár je eet straalt – hopelijk – op jou af. Door een story te posten vanuit dat nieuwe restaurant zeg je: ik weet waar ik moet zijn, heb een verfijnde smaak en ook nog eens een goedgevulde bankrekening.
“Vroeger gingen de gesprekken met mijn vriendinnen over onze vriendjes. Nu gaat het vooral over restaurants”, vertelde een collega-Substacker mij onlangs. Dat herken ik in mijn eigen omgeving, waar nieuwe restaurants met dezelfde ernst als wereldpolitiek of arthousefilms worden besproken en geanalyseerd.
Micro-influencers
Wat daarbij ook een rol speelt, is dat jonge mensen hard moeten werken om het steeds duurder wordende stadsleven te betalen.
In de schaarse vrije tijd die ze hebben, ontbreekt het aan energie voor hobby’s maar willen ze toch nog uitdrukking geven aan hun ‘unieke’ persoonlijkheid. Een restaurantbezoek is dan een manier om dit met de minste inspanning te doen.
TikTok lijkt het sprinkhaaneffect alleen maar aan te jagen. Op het sociale medium kan een filmpje of bericht razendsnel viraal gaan – en ook weer uitdoven. Hierdoor zie je dat trends – waaronder ook restaurants – elkaar in razendsnel tempo opvolgen. De TikTok-machine is altijd op zoek naar iets nieuws om het algoritme-monster te voeden. Dus delen micro-influencers restauranttips alsof het af te vinken boodschappenlijstjes zijn.
Tegelijkertijd hebben horeca-ondernemers door dat er in de Randstad groepen vermogende jonge mensen bestaan die bereid zijn om in het weekend hun geld over de balk te smijten in ruil voor een statusverhogende avond. Bovendien proberen beginnende ondernemers in korte tijd hun investering terugverdienen, dus zijn zij gebaat bij een hype.
Zeven plusje
Als gevolg hiervan zie je dat veel restaurants op safe spelen. Ze zorgen dat ze precies voldoen aan de horeca-trends van dit moment - van de inrichting tot de menukaart. Veel nieuwe zaken voelen daarom aan als een ‘zeven plusje’, aardig om een keer uit te proberen, maar ook wat middelmatig. Je bent ze zo weer vergeten – maar betaalt wel een hoge rekening.
Dat is dan ook het grote probleem met het sprinkhaaneffect: het maakt het uitproberen van nieuwe restaurants uiteindelijk tot een teleurstellende, frustrerende ervaring, schreef het online tijdschrift Bon Appetit onlangs. “De cocktail was oké, het eten was iets wat je thuis zelf had kunnen maken en de binnenplaats zag er mooier uit op TikTok.” Ook maakt het restaurants, in plaats van een plek om eens in de zoveel tijd naar terug te keren, en zo een band op te bouwen met het personeel en eventueel andere gasten, tot een vluchtige, consumptieve ervaring.
Als gevolg hiervan maken horecaklassiekers een comeback, zoals – in de hoofdstad - Café Restaurant Amsterdam of Hotel de Goudfazant. Deze plekken – die al bestonden voor de komst van Instagram of TikTok – stralen een vertrouwd soort tijdloosheid uit met een interieur en menu dat al jarenlang hetzelfde is gebleven. Hier geen sprinkhanen, maar een kudde tevreden grazende koeien.
Meme van de week
Tips
• Het nieuwe statussymbool onder yuppen? Je gordijnen openhouden, om te flexen met je dure interieur. (The Atlantic)
• Hoe zou het zijn om een ‘finance bro’ te daten? Blut en bijna dertig begint schrijver Daniël op datingapps te scannen naar mannen met Barbour-jassen en ‘Deutsche Bank’ in hun profiel. Als het lukt om een bankier aan de haak te slaan pakt dat anders uit dan verwacht. (Paris Review)
• In de jaren negentig verscheen de ene na de andere ‘erotische thriller’ in de bioscoop. Tegenwoordig is dat genre verschenen. Waarom, vraagt podcast Celebrating Cinema zich af, zie je geen seks meer in films?
• Door de invloed van TikTok volgen trends zich in een steeds sneller tempo op. Dat leidt tot steeds vreemdere manieren van kleden:
Enable 3rd party cookies or use another browser
• In 2024 is iedereen geobsedeerd door een romantisch verlangen. (Dazed)
• Waarom creatieve jetset-sociëteit Soho House gedoemd was te mislukken. (Unherd)
• Als Gen Z’er Yara Baas van een vriend te horen krijgt dat haar Instagram feed niet cool genoeg is, vraagt Yara zich af of ze überhaupt wel cool genoeg is. In de VPRO-serie Ik ben misschien te… gaat Yara Baas opzoek naar haar nieuwe identiteit binnen de strenge kaders van de Gen Z-cultuur:
• Ik ben net begonnen in Moderne natuur, het levenslustige dagboek van schrijver Derek Jarman, die Londen verruilt voor een stuk land met daarop een houten cottage aan de kust van Kent, om daar een tuin van indrukwekkende schoonheid te creëren.
• Zo stuur je een verbrande tosti terug naar de keuken, zonder dat de bediening je gaat haten:
Stuur mij door 💌
Wie zou zich nog meer moeten abonneren op deze nieuwsbrief? Deel deze inschrijflink. De volgende editie van deze nieuwsbrief verschijnt over twee weken. Tot dan!